Bir web sitesini ziyaret ettiğinizde, daha iyi bir gezinti deneyimi elde ediyorsanız, bunu size sağlayan UX ve UI tasarımlardır. Tasarım ve kullanılabilirlik/işlevsellik ilkelerine dayanan bu iki kavram, birbirleriyle sıklıkla karıştırılsa da; bazı yönleriyle farklılıklar gösterir. Fakat her zaman birbirlerine entegredir ve kullanıcı deneyimini geliştirme noktasında ortak bir çabanın ürünüdür.
Ergonomik arayüz tasarımı dünyasında, genellikle kullanıcı deneyimini tasarlamak için UX ve grafik tasarım için kullanıcı arayüzünün kısaltması olan UI hakkında konuşuruz. UX Tasarımına ve alanlarına özgü bu iki kavram, iki spesifik ve dolayısıyla farklı disiplini temsil ederken birleşir. Ayıca bir bütün olarak ürün tasarımı, UI/UX'i gölgeleyen ve konseptlerini bir araya getiren bir şemsiyedir.
Kullanıcı Deneyimi anlamına gelen UX (User Experience), kullanıcının bir ürünü kullanırken sahip olduğu algı ve kullanıcının istediği görevi yerine getirmesinin ne kadar kolay olduğudur. Kullanıcı deneyimi tasarımını (UX Tasarım – UX Design) tanımlamaya yönelik kavramlar şunlardır:
Kullanılabilirlik: Kullanıcıların hedeflerine etkin, verimli ve sorunsuz bir şekilde ulaşabilmelerini sağlayan UX tasarım faktörüdür. Kullanılabilirlik; telefon, fare, dizüstü bilgisayar, tablet, vb. insanlar tarafından kullanılan tüm araçları kapsayan bir niteliktir. Kullanıcı deneyiminin küçük bir parçasıdır ve onunla bağlantılıdır. İnsanların bir uygulamayı veya sistemi daha iyi kullanabilme yeteneğini ifade eder.
Kişi: Hedef gruplarla yapılan görüşmeler temelinde oluşturulan, kurgusal kişilerin bütünsel portreleridir. Demografik bilgiler, isim, davranış ve çözüme odaklanır.
Kullanıcı Akışı: Kullanıcının dijital ürününüzle etkileşim kurarken izleyebileceği tüm farklı yolların görsel bir temsilidir. Her bir kullanıcı akışı, kullanıcının tamamlamak istediği belirli bir hedefi veya görevi tanımlar.
Kullanıcı Yolculuğu: Kullanıcı haritası olarak da adlandırılan kullanıcı yolculuğu; ürünün ilk keşfedildiği andan itibaren başlamak suretiyle, uzun vadeli sadakat ve savunuculuğa katılım süreci boyunca devam eden, web sitenizdeki izleri görsel olarak anlamlandıran bir diyagramdır.
Bilgi Mimarisi: Daha önce hiç gitmediğiniz bir yere vardığınızda, size eşlik edecek bir rehbere ihtiyacınız vardır. Bilmediğiniz bir şehirde bir hafta sonu geçiriyorsanız, şehrin bir haritasına bakmanız gerekir. Arından, hedefinize ulaşmak amacıyla sokak tabelalarını ve adresleri kullanırsınız. Bilinmeyen tüm konumlar için de durum aynıdır. Zaman kaybetmek veya kaybolmak istemezsiniz. Bilgi mimarisi, içeriği ile kullanıcıları ve bağlamı referans alır. Bu, bir ürünün bilgilerini yapılandırırken kullanıcının ihtiyaçlarının, hedeflerinin ve farklı içerik türlerinin dikkate alınması gerektiği anlamına gelir.
UX tasarımcısının sorumlulukları:
Kullanıcı arayüzü anlamına gelen “User Interface” teriminin kısaltılmış şekli olan UI ile bilgi teknolojisi kaydına ve daha spesifik olarak insan-makine arayüzü (HMI) tasarımından bahsedilir. UI tasarımının amacı, kullanıcının arayüzle etkileşimini geliştirmektir. Dijital bir ürünün kullanıcı arayüzü tasarımı 'görsel olarak temsil edilir' ve genellikle estetik olarak hoştur. Metinler, resimler, videolar vb. gibi farklı unsurlar UI tasarımının birer bileşenidir.
Kullanıcı arayüzü tasarımını tanımlamaya yönelik temel kavramlar:
Tasarım Ögeleri: Kullanıcı arabirimi (UI) tasarım öğeleri, uygulamalar veya web siteleri oluşturmak için kullandığımız parçalardır. Bir kullanıcı arayüzüne etkileşim eklemek, kullanıcıya gezinirken temas noktaları sağlar. Düğmeleri, kaydırma çubuklarını, menü öğelerini ve onay kutuları gibi bileşenler tasarım ögelerinin birer parçalarıdır.
Etkileşim Dizaynı: Tam olarak kullanıcılar ve ürünler arasındaki etkileşim sürecinin tasarımıdır.
Prototipleme: Son sürümden önce fikirlerinizi keşfetmenize ve bir özelliğin arkasındaki niyeti veya genel tasarım konseptini göstermenize olanak tanıyan tasarım sürecindeki bir ürünün modeli veya ilham kaynağı olarak hizmet eden bir görsel tasarımdır.
Stil Rehberi: Bileşenler, tipografi, düzenler, ızgaralar, renkler, ses ve tonlar, stil kılavuzu ve belgeler gibi bir bütün ürünü oluşturan ve tamamen işlevsel bir ürün oluşturmak için birbirine bağlayabileceğiniz her şeyin bir koleksiyonudur.
Animasyonlar: Animasyonlu grafiklerin (2D veya 3D) oluşturulmasını tanımlamak için sıklıkla kullanılan bir terimdir. Bazen web'deki veya uygulamalardaki daha spesifik animasyonlara da atıfta bulunabilir.
Duyarlılık: Web sayfalarının çeşitli cihazlarda ve farklı ekran boyutlarında iyi görüntülenmesini amaçlar.
Ulaşılabilirlik: Bir ürünün, kullanıcı arayüzünüzü gezinme, anlama ve kullanma konusunda çeşitli yeteneklere sahip kullanıcıların yaşamlarını nasıl iyileştirebileceğini ifade eder.
UI tasarımcısının sorumlulukları:
Kullanıcı arayüzü ve kullanıcı deneyimi öğelerine ek olarak ürün tasarımı, bir kullanıcının deneyim eksikliklerini çözme amacıyla tasarımın farklı yönlerinin ve araçlarının kullanılmasıdır.
Bir ürün tasarımcısı özünde bir problem çözücüdür. Ve ürün tasarımcıları sadece bir ürünün değil, aynı zamanda bir işletmenin başarısı için de çok önemlidir. Ürün tasarımı temelde, satılabilir/kullanılabilir bir ürün oluşturmak için UI/UX'i gölgeleyen ve konseptlerini bir araya getiren bir şemsiyedir.
Ürün Tasarımını tanımlamaya yönelik temel kavramlar:
Benimseme: Ürünün kendisinin benimsenmesini anlamak, sadece kullanıcı arayüzü veya kullanıcı deneyiminden çok iş hakkında düşünmek gibidir. Ürün benimseme en önemli iş hedeflerinden biridir. Ürününüz benimsenirse müşteri kitlesi yaratır ve pazarda yer edinirsiniz. Ürün benimseme, ürünün bilinmemesi ile yabancı olması ve kullanıcılar tarafından kullanılmaya ve memnuniyetle karşılanması arasındaki geçişi işaret eder.
Dönüşüm: Kullanıcıyı bir sonraki seviyeye taşımak için kullanılan bir terimdir. Dönüşüm, bir hedefi gerçekleştiren kullanıcı tarafından yapılan bir işlemdir. Eğer bir e-ticaret sitesi işletiyorsanız, ürün satışı bir dönüşümdür.
Büyüme: Tek seferlik bir projeden daha fazlasıdır. Ortadan kaldırmamız veya eklememiz gerekenleri optimize ettiğimiz veya ileriye dönük yinelemelerin gerekli olduğu bir ürünün yaşam döngüsüdür.
"UX tasarımcıları zamanlarının çoğunu piyasaya sürülmeden önce ürünleri geliştirmekle geçirirken, ürün tasarımcıları zamanlarının çoğunu halihazırda piyasaya sürülen ürünleri güncellemek için harcarlar. Ürün tasarımcıları, ürün üzerinde çalışmayı asla bırakmaz ve sonraki her sürümde zaman içinde geliştirmeye devam eder.”
